Naučnici su poslednjih 15 godina tražili dokaze o vrsti zvijezde za koju se samo pretpostavja da postoji, ali koja nikada nije primijećena – ona koju ne pokreće fuzija atoma, poput Sunca i drugih običnih zvijezda, već misteriozne stvari zvane tamna materija.
Zahvaljujući sposobnosti svemirskog teleskopa Džejms Veb da zaviri u početak univerzuma, identifikovani su prvi kandidati za "tamne zvijezde", piše Rojters.
Tri objekta koje je primijetio teleskop Džejms Veb, koji je lansiran 2021. godine, a koji je počeo da prikuplja podatke prošle godine, prvobitno su identifikovani prošlog decembra kao neke od najranijih poznatih galaksija u svemiru.
Međutim, istraživači smatraju da bi umjesto toga mogle da budu ogromne tamne zvijezde.
Tamna materija, nevidljivi materijal čije je prisustvo poznato uglavnom na osnovu njegovih gravitacionih efekata, bila bi mali, ali ključni sastojak tamnih zvijezda.
Ove zvijezde su opisane kao da su gotovo u potpunosti napravljene od vodonika i helijuma - dva elementa prisutna tokom najranijeg perioda univerzuma - sa 0,1 odsto njihove mase u obliku tamne materije. Ali, smatra se da bi samouništavajuća tamna materija bila njihov motor.
Tamna materija je nevidljiva za nas – ne proizvodi niti direktno komunicira sa svjetlošću – ali se smatra da čini oko 85 odsto materije univerzuma, dok preostalih 15 odsto čini normalna materija poput zvijezda, planeta, gasa, prašine i zemaljskih stvari kao što su pica ili ljudi.
Tamne zvijezde bi mogle da postignu masu najmanje milion puta veću od Sunca i blistavost najmanje milijardu puta veću, sa prečnikom otprilike deset puta većim od udaljenosti između Zemlje i Sunca.
"One su velike naduvene zvijeri", rekla je Ketrin Friz, teorijska astrofizičarka sa Univerziteta Teksas u Ostinu, koja je ujedno i autorka istraživanja objavljenog u časopisu "Proceedings of the National Academi of Sciences".
"Napravljene su od atomske materije i pokreće ih malo tamne materije koja je u njima“, dodala je Friz.
Za razliku od običnih zvijezda, one bi mogle da dobiju masu akumulirajući gas koji kupe u svemiru.
"Oni mogu da nastave da nagomilavaju okolni gas skoro beskonačno, dostižući status supermasivnih objekata", rekao je astrofizičar sa Univerziteta Kolgejt i vodeći autor studije Kosmin Ili.
Ne bi bile tako vruće kao prva generacija običnih zvijezda u svemiru.
To je bila nuklearna fuzija koja se dešavala u jezgri tih zvijezda koja je proizvela elemente teže od vodonika i helijuma.
Tri objekta označena kao potencijalne tamne zvijezde datiraju iz rane istorije univerzuma - jedan od 330 miliona godina nakon Velikog praska koji je pokrenuo kosmos prije 13,8 milijardi godina, a drugi od 370 miliona godina i 400 miliona godina nakon Velikog praska.
Na osnovu Vebovih podataka, ovi objekti mogu biti ili rane galaksije ili tamne zvijezde, rekao je Friz.
"Jedna supermasivna tamna zvijezda je svijetla kao cijela galaksija, tako da može biti jedna ili druga“, dodao je Friz.
Iako nema dovoljno podataka da bi se donio konačan sud o ova tri objekta, rekao je Friz, Veb bi možda mogao da dobije potpunije podatke o drugim sličnim primordijalnim objektima koji bi mogli da obezbijede dokaz "pušećeg pištolja" o tamnoj zvezdi.
Uslovi u ranom univerzumu su možda bili pogodni za formiranje tamnih zvijezda, sa velikom gustinom tamne materije na lokacijama gdje su prisutni oblaci vodonika i helijuma, koji formiraju zvijezde.
Takvi uslovi su danas malo vjerovatni.
Friz i dvojica kolega su prvi put predložili teoriju postojanja tamnih zvijezda 2008. godine, bazirajući naziv na pjesmi Grateful Dead-a iz 1960-ih "Dark Star“.
"Bilo bi zaista super uzbudljivo pronaći novu vrstu zvijezde sa novom vrstom izvora toplote", rekao je Friz.
"To bi moglo dovesti do otkrivanja prvih čestica tamne materije. A onda možete naučiti o svojstvima čestica tamne materije proučavanjem raznih tamnih zvijezda različitih masa", zakjučio je.
Bonus video:
