U evropskim političkim krugovima je od 2016. postalo moderno da se izbor Donalda Trampa smatra definitivnim dokazom za urođenu zrelost i superiornost evropskog političkog establišmenta.
To je poznata priča koja tipično upoređuje evropsku „civilizovanost“ i Trampovu vulgarnost, ksenofobiju i laganje, zajedno sa očiglednom nesposobnošću ili nespremnošću Kongresa - makar do ove nedjelje, da suzbije njegove napade na ustavni poredak i vladavinu prava, piše politički analitičar Jasmin Mujanović.
Kada se situacija u SAD uporedi sa haosom u Britaniji, EU djeluje kao razvijeniji sistem. Problem je u tome što to nije prava slika, piše Mujanović u članku koji je objavio „Balkan insajt“.
On navodi autoritarnost u članicama EU Poljskoj i Mađarskoj, „alarmantni“ učinak ultradesnice u Austriji, Njemačkoj i Italiji te „brutalni“ granični režim koji je EU uspostavila u Mediteranu.
U procesu formiranja nove Evropske komisije, Zapadnom Balkanu se šalju „katastrofalni i opasni“ signali, kaže ovaj ekspert za politiku jugoistočne Evrope, dodajući da se to najbolje vidi na primjeru imenovanja Mađara Lasla Tročanjija za resor proširenja.
U balkanskim medijima se prvobitno pominjalo da je ta pozicija namijenjena za Hrvaticu Dubravki Šuici. Munjanović kaže da je to bilo dovoljno alarmantno jer Šuica nije bila samo istaknuti simpatizer ultradesničarskog bloka u Evropskom parlamentu nego i poslanica koja je, zajedno sa saradnicom Željanom Zovko, gradila karijeru šireći dezinformacije, posebno o domaćoj politici u Bosni i Hercegovini. „Poput Zovkove, Šuica se u EP nije zalagala za interese hrvatskih građana, nego za interese nacionalističke HDZ u Bosni“.
Šuica je na kraju dobila resor Demokratija i demografija. Mujanović smatra da je neshvatljiva logika po kojoj buduća šefica EK Ursula fon der Lajen i njeni saradnici vjeruju da bi sve neliberalnijem hrvatskom HDZ-u, čija je Šuica članica, trebalo povjeriti zadatak nadziranja stanja demokratije u EU. To je, međutim, unutrašnja stvar EU, kaže Mujanović.
„Ako Njemačkoj, Francuskoj, Italiji i ostalima ne smeta da osobe poput Šuice štite demokratiju unutar Unije, to je njihov problem.“
Ali, Tročanji, koji je bio ministar pravde u vladi Viktora Orbana, spoljašnja je slika EU i čovjek koji bi trebalo da bude uzor državama kandidatima. On nije zagovornik demokratije, vladavine prava ili ljudskih prava - društvenih stubova u čijem podrivanju je pomogao Orbanu u Mađarskoj, ističe se u komentaru.
„Ako bi Mađarska trebalo da bude uzor kandidatima za članstvo u EU sa Zapadnog Balkana, veliki broj njih bi već trebalo da bude u bloku. Korupcija, klijentelizam, šovinizam, vladavina čvrstorukaša - da ne pominjemo skrivanje bjegunaca - sve te suštinske karakteristike Orbanovog režima uveliko su svojstvene vladama Srbije, Bosne, Crne Gore, Kosova, Albanije i Sjeverne Makedonije“, kaže Mujanović.
Iako je Evropski parlament odbio imenovanje Tročanjija, šteta je već napravljena, smatra on, ističući da je Brisel već poslao poruku političarima poput predsjednika Srbije Aleksandra Vučića i lidera bosanskih Srba Milorada Dodika.
„Poruka glasi da je retorika EU o pravima i slobodama, ustavnoj vladavini i transparentnosti samo to - retorika. EU zapravo ne namjerava da potencijalno autoritarne režime poziva na odgovornost.“
Već neko vrijeme je jasno da proširenje više nije na dnevnom redu, što i nije potpuno nerazumno jer većina država regiona nije spremna za članstvo na kratki rok, kaže Mujanović.
Međutim, nastavak istinskog procesa i arhitekture proširenja je ključno za očuvanje stabilnosti u nemirnom regionu i jedini način da se pomogne demokratskim akterima tako što će im se pružiti vjerodostojni putokaz, smatra on.
Mujanović navodi da je EU zauzela stav da se proširenje zaustavi i da ne mari za demokratiju i vladavinu prava u Mađarskoj ili na Zapadnom Balkanu.
„Kratkovida vizija budućnosti Evrope malo se razlikuje od Trampove rasplinute, ksenofobične tirade u Generalnoj skupštini UN ove nedjelje“, piše Mujanović, ističući da u takvoj viziji nema civilizovanosti, smisla ili humanosti.
„To je jednako politički kukavičluk kao i prihvatanje neliberalne, nativističke ultradesnice“.
Mujanović zaključuje da je imenovanjem Tročanjija, Komisija jasno pokazala svoje vrijednosti i kvalitete, „koji se vrlo malo razlikuju od onih koje propagira prostak u Bijeloj kući.“
Bonus video:
