Jedina pozitivna strana odustanka od gradnje drugog bloka Termoelektrane, sa ekonomskog aspekta, bila bi očuvanje rezervi uglja.
U slučaju gradnje, najznačajniji negativni uticaji bili bi povećan nivo buke zbog rada dva tornja za hlađenje dimnih gasova i povećanog intenziteta transporta, kao i degradacija šuma, livada i poljoprivrednog zemljišta, do koje će neminovno doći povećanjem površina kopova Rudnika uglja.
To, između ostalog, piše u nacrtu Strateška procjena uticaja na životnu sredinu (SPU) Detaljnog prostornog plana Termoelektrana Pljevlja (DPP), koji će se naći na javnoj raspravi do 29. maja.
“Treba naglasiti da bi u opciji nerealizacije izgradnje Bloka II, došlo do drastičnog nedostatka električne energije, jer bi TE I ovim kapacitetom radila samo do 1. januara 2018. godine, a nakon toga samo sa smanjenim brojem radnih sati (ukupno 20.000) maksimalno do kraja 2023. godine. S obzirom na to da nije realno očekivati da se u ovom periodu realizuje izgradnja hidroelektrana na Morači ili Komarnici, došlo bi do značajnog deficita električne energije i usporavanja privrednog rasta Crne Gore”, kaže se u SPU.
Navodi se da bi usvajanjem DPP došlo do poboljšanja kvaliteta vazduha usljed sanacije emisija postojećeg bloka, izgradnju toplane i poboljšanje kvaliteta voda zbog sanacije i rješenja pitanja prečišćavanja voda sa dosadašnje deponije Maljevac. Takođe, predviđeno je zatvarenje Maljevca i osnivanje nove deponije na lokaciji Šumani, gdje je eksploatacija uglja u završnoj fazi.
“Negativni efekti opcije “ne raditi ništa” ogledaju se u smanjenju potencijala za snabdijevanje električnom energijom, što može povećati potražnju za drvima za ogrijev, naročito u selima i udaljenijim ruralnim područjima. To bi moglo dovesti do povećanja pritiska na šumske resurse kroz stimulisanje nelegalne sječe ili prekomjerne sječe u osjetljivim oblastima i uzrokovati pojavu novih klizišta i erozije stijena nakon uklanjanja vegetacijskog prekrivača. Pored toga, zbog nedostatka finansijskih sredstava, neće doći do realizacije projekta toplifikacije grada, kojim bi se značajno smanjilo zagađenje vazduha koji se emituju iz gradskih kotlarnica i individualnih ložišta”, kaže se u SPU.
Autori dokumenta, čiji je naručilac Ministarstvo održivog razvoja i turizma, navode da Crna Gora u ovom trenutku može da proizvede samo 60 do 70 odsto svojih energetskih potreba iz internih zaliha, što znači da je ekstremno zavisna od od stranih dobavljača.
DPP obuhvata površinu od 622 hektara, na kojoj bi se nalazila oba bloka, sistem za transport pepela i šljake, deponiju, stanovanje male gustine u zoni u širini 300 do 600 metara od deponije, sa poljoprivrednim površinama, grobljem i ostalim prirodnim površinama, zaštitnim zelenilom oko TE i deponije i prostora za sport i rekreaciju na prostoru rekultivisane deponije Maljevac.
“Da bi se dobila dozvola, u postojećem bloku neophodno je uvođenje nove tehnologije za odsumporavanje dimnih gasova, smanjivanje emisija prašine i teških metala, čime bi se omogućilo ograničavanje emisija ispod dozvoljenih granica propisanih”, kaže se u SPU i navodi da bi bili ispoštovani propisi EU koji propisuju obavezu korišćenja najboljih raspoloživih tehnologija (BAT), sa aspekta minimalnog štetnog uticaja na životnu sredinu.
Planom je predviđeno i da nova deponija šljake i pepela ima zapreminu od 5,4 miliona kubnih metara.
“Planom se predviđa iseljavanje stanovnika iz zone u širini 300 metara od površinske granice tijela deponije. Stanovnicima te zone će se obezbijediti adekvatan stambeni prostor i nadoknada za korišćenje zemljišta koje je u privatnom vlasništvu. Biće iseljena domaćinstva, koja su trenutno smještena u 63 stambena objekta, na 55 vlasničkih parcela ukupne površne 477.600 kvadrata”, kaže se u SPU.
Osim toga, predviđena je i “bafer” zona širine 300 do 600 metara od granice deponije, u kome će domaćinstva trpjeti uticaje.
“U toj zoni je potrebno izvršiti analizu i predvidjeti mjere zaklanjanja deponije iz vidnog polja prozora, balkona i ulaznih vrata u stambene objekte, kao i drugih objekata u kojima se stanovnici i posjetioci zadržavaju duže vrijeme. Mjere podrazumijevaju postavljanje ozelenjenih zaštitnih koridora, koji će osim vizura štititi stanovnike i od prašine sa deponije. U toku korištenja deponije potrebno je primjenjivati sve mjere u cilju maksimalne moguće zaštite zagađenja sredine. Prostor Borovičkog jezera je planiran kao zona sporta i rekreacije, koje bi se u daljem periodu koristilo kao gradsko izletište”.
Faze gradnje, kako se navodi, išle bi sljedećom dinamikom: iseljavanje domaćinstava i formiranje zaštitne zone širine, izgradnja nove deponije, zatim postrojenja za preradu pepela i šljake, rekonstrukcija interne saobraćajnice i postavljanje cjevovoda, preduzimanje mjera na smanjivanju uticaja nove deponije u “bafer”, rekonstrukcija prvog bloku, rekultivacija postojeće deponije Maljevac, izgradnja drugog bloka i, na kraju, gradnja sistema za toplifikaciju Pljevalja.
U porastu oboljenja karcinoma, astme, ali i broj samoubistava
U dokumentu se konstatuje da postoji vrlo malo objavljenih i dostupnih podataka koji se mogu smatrati relevantnim za zaključivanje o neposrednom uticaju različitih vrsta zagađenja na zdravstveno stanje građana Pljevalja. Takve podatke, konstatovano je, nema ni MONSTAT, ni Institut za javno zdravlje, a u zdravstvenim ustanovama u Pljevljima ne postoji odgovarajući informacioni sistem koji bi omogućavao brzu i laku obradu statističkih podataka o bolestima.
“Prema podacima Dječijeg odjeljenja Opšte bolnice Pljevlja i dječjeg i školskog dispanzera Doma zdravlja, u strukturi ukupnog morbiditeta djece dominiraju respiratorne infekcije, infekcije i problemi urinarnog trakta i metabolički poremećaji.
Kod odraslog stanovništva takođe se bilježi rast grupe respiratornih oboljenja u odnosu na ukupna oboljenja ove populacije. Kao i kod djece, i kod odraslih u grupi respiratornih oboljenja naročito se bilježi rast opstruktivnog sindroma i astme. Najveći broj tumora javlja se na organima za disanje, a za dvije i po godine registrovana su 84 slučaja oboljevanja od najteže bolesti. Uporedni podaci pokazuju da je broj oboljelih gotovo kod svake vrste karcinoma primjetno veći u 2011. godini nego u 2010. godini. Osim od karcinoma, raste i broj oboljevanja od bronhitisa, astme, upale pluća i infekcija respiratornog trakta”.
U SPU se navodi i da konstantno raste broj oboljelih, da je zabilježen pad nataliteta, da je prijevremeno rađanje u porastu, bilježi se i porast broja novorođene djece sa kongenitalnim anomalijama i sa bolestima endokrinog sistema, dijabetesa i bolesti štitaste žljezde, a da je u odrasloj populaciji evidentan porast hroničnih plućnih i srčanih bolesnika i to mlađeg uzrasta, porast endokrinih oboljenja, psihosomatskih bolesti i bolesti nervnog sistema (depresije, psihoze, epilepsije). Takođe, navodi se da je zabilježen i porast broja samoubistava koji je tri do pet puta veći nego u centralnim djelovima Crne Gore.
Biće bolji i vazduh, smanjiće se potreba za vodom iz Otilovića
Osim poboljšanja kvaliteta vazduha i vode, prelaskom na novu tehnologiju transporta pepela i šljake „gustom mješavinom“, kao i recirkulacijom voda sa nove deponije, višestruko će se smanjiti potreba za vodom iz Otilovića, koja se koristi i kao vodovodska voda za Pljevlja, kaže se u Strateškoj procjeni.
“Smanjenjem emisije iz TE i iz lokalnih izvora, kao i uvođenjem upravljanja otpadnim materijama u TE u skladu sa zakonskim propisima, značajno će se smanjiti površinsko zagađenje poljoprivrednog zemljišta. Međutim, povećanom dinamikom rudarenja i iskopa uglja, ubrzaće se dinamika pretvaranja obradivog zemljišta u kopove uglja.
Značajnim smanjenjem emisije čestica i ostalih zagađujućih materija iz emisija TE I i TE II, a prije svega uvođenjem sistema toplifikacije grada, kontinualnog monitoringa emisija i imisija, očekuje se i smanjenja incidence obolijevanja od respiratornih bolesti, posebno kod djece i starih osoba. Pravilnim upravljanjem opasnim otpadom, u prvom redu azbestnim otpadom, takođe će se izbjeći moguće obolijevanje stanovnika i radno angažovanog stanovništva”, piše u dokumentu.
Bonus video:
